Η λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος είναι μία από τις συχνότερες λοιμώξεις της παιδικής ηλικίας, η συχνότητα της οποίας ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία και υπάρχει το ενδεχόμενο να αφήσει μόνιμη νεφρική βλάβη. Τα μέχρι τώρα στοιχεία, δείχνουν ότι το 8% των κοριτσιών και το 2% των αγοριών θα παρουσιάσει μία τουλάχιστον φορά ουρολοίμωξη κατά τη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας.

Η ουρολοίμωξη μπορεί να είναι εμπύρετη ή απύρετη, να εντοπίζεται μόνο στην ουροδόχο κύστη – οξεία κυστίτιδα – ή να προσβάλλει το νεφρικό παρέγχυμα – οξεία πυελονεφρίτιδα.

Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος είναι από τις συχνότερες βακτηριακές λοιμώξεις των ενηλίκων και αφορούν το κατώτερο ή το ανώτερο ουροποιητικό σύστημα.

Οι προδιαθεσικοί παράγοντες για ουρολοίμωξη κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας είναι οι εξής:

• Οι συγγενείς ανωμαλίες του ουροποιητικού με προεξάρχουσα την κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση (ΚΟΠ) και τις αποφρακτικές ουροπάθειες.
• Οι συμφύσεις της πόσθης στα αρσενικά νεογνά και βρέφη, που ευνοούν την προσκόλληση της μικροβιακής χλωρίδας στην περιουρηθρική περιοχή.
• Η σύμφυση χειλέων του αιδοίου στα κορίτσια.
• Η δυσκοιλιότητα.
• Η νεφρολιθίαση και υπερασβεστιουρία.
• Η νευρογενής κύστη.
• Η έλλειψη μητρικού θηλασμού καθώς το μητρικό γάλα περιέχει πολλούς ανοσολογικούς παράγοντες και γαλακτοβάκιλλους.
• Ηθελημένη κατακράτηση ούρων σε παιδιά σχολικής ηλικίας.

Η πιο συνήθης αιτία ουρολοιμώξεων είναι τα βακτηρίδια, οι κόκκοι και οι μύκητες.

Η Escherichia coli (κολοβακτηρίδιο) κατέχει την 1η θέση με ποσοστό 75-90% και ακολουθούν η Klebsiella spp (κλεμψιέλλα), ο Proteus ssp (πρωτέας), ο Enterococcus spp (εντερόκοκκος), η Pseudononas spp (ψευδομονάδα), o Staphylococcus saprophyticus (σταφυλόκοκκος σαπροφυτικός) κ.ά..

Τα συμπτώματα ποικίλουν ανά ηλικία. Πιο συγκεκριμένα:

Ουρολοίμωξη σε Νεογνική Ηλικία:

• Υψηλός πυρετός
• Ανορεξία
• Παρατεινόμενος ίκτερος
• Έμετοι
• Κοιλιακό άλγος ή ανεπαρκής πρόσληψη βάρους
• Σπασμοί
• Ανησυχία

Ουρολοίμωξη σε Βρέφη και Παιδιά 2 μηνών έως 2 ετών:

• Ανορεξία
• Πυρετός
• Έμετοι
• Δύσοσμα ούρα
• Κοιλιακό άλγος
• Ευερεθιστότητα
• Υπνηλία

Ουρολοίμωξη σε Παιδιά από 2 έως 6 ετων:

• Ανορεξία
• Πυρετός
• Έμετοι
• Δύσοσμα ούρα
• Κοιλιακό άλγος
• Ενούρηση
• Δυσουρικά ενοχλήματα

Ουρολοίμωξη σε Παιδιά μεγαλύτερα από 6 ετών και έφηβοι:

• Πυρετός
• Έμετοι
• Κοιλιακό άλγος
• Δυσουρικά ενοχλήματα
• Οσφυαλγία
• Ευαισθησία υπερηβικά κατά την ψηλάφηση και την πλήξη στη πλευροδιαφραγματική γωνία

Σημαντικά κριτήρια για τη διάγνωση της λοίμωξης του ουροποιητικού είναι η παρουσία πυοσφαιρίων και μικροβίων στη μικροσκοπική εξέταση καθώς και η θετική καλλιέργεια ούρων.

Ο συνήθης εργαστηριακός έλεγχος για την ανίχνευση της λοίμωξης του ουροποιητικού περιλαμβάνει:

Η υποψία λοίμωξης του ουροποιητικού επιβεβαιώνεται με:

• Γενική εξέταση ούρων
• Καλλιέργεια ούρων

Περαιτέρω διερεύνηση για τη βαρύτητα της ουρολοίμωξης πραγματοποιείται μέσω των παρακάτω εξετάσεων:

• Γενική εξέταση αίματος και CRP
• Δείκτες νεφρικής λειτουργίας (Ουρία, Κρεατινίνη)
• Καλλιέργεια αίματος επί πυρετού με υποψία μικροβιαιμίας ή σηψαιμίας για ενδοσομειακούς ασθενής

Η θεραπεία είναι σημαντικό να αρχίσει αμέσως μετά τη λήψη ή/και τα αποτελέσματα της εξέτασης των ούρων.

Ανάλογα με την ηλικία και τη γενική κατάσταση του βρέφους και του παιδιού θα αποφασιστεί η εισαγωγή στο νοσοκομείο ή η θεραπεία στο σπίτι.

Τα ούρα για καλλιέργεια στα παιδιά συλλέγονται με τους παρακάτω τρόπους:

• Με υπερηβική παρακέντηση που αποτελεί μέθοδο εκλογής στα νεογνά και βρέφη κατά τους πρώτους μήνες μετά τη γέννηση.
• Με καθετηριασμό της ουροδόχου κύστεως που αποτελεί μέθοδο εκλογής για νευρογενή κύστη και σε παιδιά που δεν μπορούν να δώσουν δείγμα ούρων από την ούρηση.
• Με συλλογή δείγματος κατά το μέσο της ούρησης. Είναι η μέθοδος εκλογής για παιδιά που ελέγχουν την κύστη τους και μπορούν να συνεργαστούν.
• Με συλλογή ούρων με παιδικό ουροσυλλέκτη. Δεν θεωρείται μέθοδος εκλογής, διότι εμφανίζει υψηλό ποσοστό ψευδώς θετικής καλλιέργειας, εάν δεν έχει γίνει σχολαστικός καθαρισμός της περιγεννητικής περιοχής.

Ψευδώς αρνητική καλλιέργεια ούρων μπορεί να συμβεί όταν έχει ληφθεί προηγούμενα αντιμικροβιακή αγωγή ή όταν υπάρχει συχνοουρία και το ληφθέν δείγμα είναι αρκετά αραίο.

Όταν η καλλιέργεια δεν δίνει θετικό αποτέλεσμα αλλά η κλινική εικόνα είναι συμβατή με ουρολοίμωξη τότε γίνεται σπινθηρογράφημα (DMSA) νεφρών το οποίο βοηθά στην διάγνωση της οξείας πυελονεφρίτιδας.

Ανάλογα με την μέθοδο συλλογής των ούρων θετική καλλιέργεια θεωρείται όταν αναπτύσσεται ένας μόνο μικροοργανισμός από 50.000 έως 100.000 αποικίες ανά κυβικό εκατοστό ούρων.

Η θεραπεία της λοίμωξης του ουροποιητικού πραγματοποιείται με τη χορήγηση αντιβιοτικού και η διάρκειά της κυμαίνεται ανά περίπτωση.

Παράλληλα συνιστάται η λήψη πολλών υγρών και η τακτική ούρηση των παιδιών που ελέγχουν τους σφικτήρες τους, με σκοπό να αδειάζει κάθε φορά η κύστη τους.

Ακόμα, στατικό Σπινθηρογράφημα Νεφρών (DMSA) πραγματοποιείται σε βρέφη και παιδιά έως 3 ετών όταν έχουν άτυπη ουρολοίμωξη ή υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις και σε παιδιά  μεγαλύτερα των 3 ετών, με υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις 4- 6 μήνες μετά την λοίμωξη.

Η νοσηλεία στο νοσοκομείο ενδείκνυται σε:

• Νεογνά με εμπύρετη ή απύρετη ουρολοίμωξη.
• Βρέφη μικρότερα των 2 μηνών με εμπύρετη ουρολοίμωξη.
• Βρέφη με εικόνα μικροβιαιμίας ή σηψαιμίας.
• Βρέφη και παιδιά που δεν δύναται να λάβουν υγρά ή φάρμακα από το στόμα.
• Ασθενείς με ενδείξεις αποφρακτικής ουροπάθειας ή σημαντική υποκείμενη νόσο.

Η επιλογή της αντιμικροβιακής αγωγής θα εξαρτηθεί από τον τύπο του παθογόνου μικροοργανισμού, την κλινική εικόνα και την ηλικία του παιδιού.

Ως υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις ορίζονται:

• δύο ή περισσότερα επεισόδια οξείας πυελονεφρίτιδας
• ένα επεισόδιο οξείας πυελονεφρίτιδας και ένα ή περισσότερα επεισόδια κυστίτιδας
• τρία ή περισσότερα επεισόδια κυστίτιδας.

Η χημειοπροφύλαξη είναι η χορήγηση μικρής μη θεραπευτικής δόσης αντιβιοτικού το οποίο απεκκρίνεται από τους νεφρούς και εξασφαλίζει υψηλή πυκνότητα στα ούρα, εμποδίζοντας την ανάπτυξη μικροβίων στην κύστη. Η άποψη που διαμορφώνεται είναι ότι προσφέρει όφελος σε μεγάλου βαθμού κυστεοουρητηρικές παλινδρομήσεις (4ου – 5ου βαθμού).

Συνιστάται σε κορίτσια μικρότερα των 2 ετών με κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση μεγαλύτερη του  2ου βαθμού και σε αγόρια της ίδιας ηλικίας με κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση μεγαλύτερη του  3ου βαθμού και  με παρουσία σημαντικών ανατομικών ανωμαλιών του ουροποιητικού. Συνιστάται επίσης σε υποτροπιάζουσες συμπτωματικές ουρολοιμώξεις.